Żeń-szeń to roślina o bardzo wielu cennych właściwościach, znanych medycynie chińskiej już od kilku tysiącleci. Żeń-szeń jest adaptogenem, którego działanie jest wielokierunkowe. Przyczynia się on do obniżenia poziomu stresu i lęków, a także wspiera prawidłowe działanie wielu narządów. Na co jeszcze pomaga żeń-szeń? Jakie są jego rodzaje i w jaki sposób można go stosować? Dowiedz się tego, czytając poniższy artykuł.
Spis treści:
- Co to jest żeń-szeń?
- Jakie są rodzaje żeń-szenia?
- Jaki żeń-szeń jest najwartościowszy?
- Właściwości żeń-szenia
- Jak stosować żeń-szeń?
- Jakie są przeciwwskazania do stosowania żeń-szenia?
Co to jest żeń-szeń?
Żeń szeń to roślina zaliczana do ziół adaptogennych, czyli mających bardzo specyficzny, uogólniony wpływ na organizm człowieka. Przywędrowała ona z Azji, gdzie znana jest od ponad 4 tysięcy lat.
Nazwa żeń-szeń pochodzi od chińskiego słowa oznaczającego „korzeń, który wygląda jak człowiek”, ponieważ najważniejsza część żeń-szenia, czyli właśnie korzeń, przypomina ludzką postać.
Na świecie istnieje bardzo wiele jego odmian, jednak każda z nich ma wyjątkową dla nich cechę wspólną. Jako jedyne posiadają w swoim kłączu ginsenozydy – substancje odpowiedzialne za większość bardzo licznych właściwości żeń-szenia.
Jakie są rodzaje żeń-szenia?
Obecnie znanych jest aż 17 różnych gatunków żeń-szenia, jednak mimo to, powszechnie wykorzystywanych jest jedynie kilka z nich[1]. Mają one zbliżone właściwości, jednak różnią się tym, na jakich terenach występują. Na tej podstawie możemy wyróżnić następujące rodzaje żeń-szenia: chiński, koreański, japoński amerykański, indyjski i syberyjski.
Chiński (prawdziwy, właściwy)
Żeń-szeń chiński naturalnie rośnie na terenie dzikich, gęstych lasów w Chinach. W medycynie chińskiej był ceniony w szczególności ze względu na swoje działanie wspierające układ krwionośny. Leczono nim m.in. nadciśnienie tętnicze i chorobę wieńcową. Co ciekawe, jego właściwości wykorzystywano także do tamowania krwawień.
Koreański (czerwony)
Żeń-szeń koreański to roślina, którą można spotkać na górzystych terenach we wschodniej Azji. Działanie żeń-szenia koreańskiego łagodzące stres, zmęczenie i obniżające ciśnienie tętnicze były wykorzystywane przez dziesięciolecia w tradycyjnej medycynie chińskiej. Był do tego stopnia ceniony, że nazywano go „królem wszystkich ziół”[2].
Japoński
Żeń-szeń japoński, podobnie jak wcześniej opisane gatunki żeń-szeni, był niezwykle ceniony i często wykorzystywany w tradycyjnej medycynie chińskiej. Z jego pomocą obniżano zbyt wysokie ciśnienie tętnicze, redukowano poziom stresu i stymulowano układ odpornościowy.
Indyjski
Żeń-szeń indyjski, znany przez wielu także jako ashwagandha, mimo swojej nazwy tak naprawdę nie jest prawdziwym żeń-szeniem[3].
Wszystko to przez fakt, że nie znajdziemy w nim charakterystycznych dla tej grupy roślin ginsenozydów. Mimo to ma on jednak wiele cenionych od wieków właściwości.
Żeń-szeń indyjski zawiera ponad 50 różnych związków chemicznych zwanych witanolidami, które działają przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie i wspierają działanie układu odpornościowego[4].
Syberyjski
Żeń-szenia syberyjskiego mimo swojej nazwy również nie można zaliczyć do grupy prawdziwych żeń-szeni, także ze względu na to, że nie zawiera ginsenozydów.
Mimo to jest bogactwem wielu składników, które mają właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i wspierające pracę serca i naczyń krwionośnych oraz naszą odporność[5].
Amerykański (pięciolistny)
Żeń-szeń amerykański to roślina, która naturalnie rośnie na obszarach wschodniej Ameryki Północnej i była wykorzystywana w medycynie przez rdzenne ludy amerykańskie. Jego właściwości obniżające ciśnienie tętnicze i ograniczające krwawienia są jednak od wielu wieków znane także w tradycyjnej medycynie chińskiej.
Jaki żeń-szeń jest najwartościowszy?
Najwartościowszym gatunkiem żeń-szenia jest żeń-szeń koreański. Zawiera on więcej składników aktywnych – ginsenozydów od m.in. odmiany amerykańskiej żeń-szenia, przez co przyjmuje się, że lepiej radzi sobie we wspomaganiu prawidłowej pracy naszego organizmu[6].
Właściwości żeń-szenia
Żeń-szeń to roślina o bardzo szerokich, uogólnionych właściwościach. Pomaga zaadaptować się nam do stale zmieniającego się tempa życia i wspiera w radzeniu sobie z codziennymi stresowymi sytuacjami.
Wśród właściwości żeń-szenia wyróżnić należy także:
- działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe[7],
- pozytywny wpływ na układ nerwowy (poprawia zapamiętywanie i koncentrację)[8],
- łagodzenie stresu i zmęczenia[9],
- przyczynianie się do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi,
- wsparcie w utrzymywaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi,
- wpływ na utrzymywanie odpowiedniego ciśnienia tętniczego[10] i krzepnięcia krwi,
- wspomaganie pracy układu odpornościowego,
- usprawnianie pracy wątroby,
- korzystny wpływ na stan cery i włosów u kobiet,
- wspomaganie walki z zaburzeniami erekcji u mężczyzn[11],
- wspieranie regeneracji mięśni po wysiłku fizycznym, przez co jest niezwykle ceniony przez sportowców.
Jak stosować żeń-szeń?
Żeń-szeń można stosować w bardzo różnorodny sposób – w postaci surowego korzenia, rozdrobnionych ziół czy też w formie tabletek.
Żeń-szeń jest ziołem bezpiecznym u zdecydowanej większości osób, które go stosują, ponieważ nie wywołuje działań niepożądanych.
To, w jakiej formie będziemy go przyjmować, zależy tylko od własnych preferencji. Na rynku można dostać żeń-szeń w kilkunastu postaciach, dzięki czemu każdy znajdzie coś dla siebie.
Najmocniejsze właściwości wykazuje świeży korzeń (można go np. żuć), ale trudno jest go kupić. Znacznie łatwiej dostępny jest żeń-szeń suszony, który jest przeznaczony do robienia naparów.
Nie każdemu jednak przypadnie do gustu charakterystyczny ostry smak herbatki z tego zioła. Te osoby mogą pokusić się o przyjmowanie go w formie tabletek. Najpopularniejszym preparatem w Polsce zawierającym żeń szeń jest Bodymax Plus.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania żeń-szenia?
Żeń szeń, jak każdy produkt, nie przez wszystkich może być stosowany. Przeciwwskazaniem jest nadciśnienie tętnicze, choroby nowotworowe, okres ciąży i karmienia piersią.
Nie należy go także łączyć z niektórymi lekami antydepresyjnymi i benzodiazepinowymi oraz podawać dzieciom do 7 roku życia. Nie powinny go również stosować osoby stosujące warfarynę – lek zapobiegający krzepnięciu krwi.
Picie naparu z żeń-szenia wieczorem może wywołać bezsenność, dlatego zaleca się go spożywać rano lub w ciągu dnia.
Bibliografia:
[1] H. Zhang, S. Abid, J. C. Ahn. Characteristics of Panax ginseng Cultivars in Korea and China. Molecules 2020, tom 25, nr 2635, s. 1-18.
[2] Ibidem
[3] C. Mancuso, R. Santangelo. Panax ginseng and Panax quinquefolius: From pharmacology to toxicology. Food and Chemical Toxicology 2017, nr 2017, s. 362-372.
[4] A. L. Lopresti, S. J. Smith. An investigation into the stress-relieving and pharmacological actions of an ashwagandha (Withania somnifera) extract. Medicine 2019, tom 98, nr 37, s. 1-9.
[5] X. Li, C. Chen. Advances in the Extraction, Purification, Structural Characteristics and Biological Activities of Eleutherococcus senticosus Polysaccharides: A promising Medicinal and Edible Resource with Development Value. Frontiers in Pharmacology 2021, tom 12, s. 1-21.
[6] https://www.webmd.com/diet/supplement-guide-ginseng dostęp: czerwiec 2022
[7] H. Zhang, S. Abid, J. C. Ahn. Characteristics…, op. cit.
[8] W. Y. Ong, T. Farooqui. Protective effects of ginseng on neurological disorders. Frontiers in Aging Neuroscience 2015, tom 7, s. 1-13.
[9] C. Mancuso, R. Santangelo. Panax ginseng…, op. cit.
[10] H. Zhang, S. Abid, J. C. Ahn. Characteristics…, op. cit.
[11] Ibidem
[12] Ibidem